Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – Υπερκινητικότητα

Η υπερκινητικότητα που παρουσιάζουν μερικά παιδιά είναι μία διαταραχή που σχετίζεται με αυξημένη κινητική δραστηριότητα και παρορμητικότητα σε σχέση με την ηλικία του παιδιού και το στάδιο της ανάπτυξης  του.

Το υπερκινητικό παιδί συχνά δυσκολεύεται να συγκεντρώσει την προσοχή του σε ένα αντικείμενο ή μια δραστηριότητα. Σε αυτήν την περίπτωση λέμε ότι παράλληλα με την υπερκινητικότητα παρουσιάζει και σύνδρομο διάσπασης προσοχής. Η διαταραχή γίνεται αντιληπτή κυρίως όταν το παιδί καλείται να λειτουργήσει σε κάποια ομάδα, όπως στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο ή στο σχολείο.

Τα συμπτώματα της υπερκινητικότητας - παρορμητικότητας (σύμφωνα με το DSM-IV)
To παιδί για να χαρακτηριστεί υπερκινητικό – παρορμητικό, πρέπει να παρουσιάζει 6 από τα παρακάτω συμπτώματα, τουλάχιστον για διάστημα 6 μηνών, σε βαθμό τέτοιο που δε φαίνεται λογικό να συμβαδίζουν με το επίπεδο της ανάπτυξης του.

• Κουνάει τα χέρια ή τα πόδια ή κουνιέται διαρκώς στην καρέκλα του.
• Έχει δυσκολία να παραμείνει καθιστό όταν του το ζητάμε.
• Αφαιρείται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα.
• Συχνά τρέχει ή σκαρφαλώνει σε συνθήκες μη αρμόζουσες.
• Συχνά έχει δυσκολία να παραμείνει ήρεμος σε παιχνίδια ή δραστηριότητες κατά την διάρκεια του ελεύθερου του χρόνου.
• Συχνά μιλάει πολύ.
• Αφήνει να του ξεφύγει η απάντηση σε μία ερώτηση που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.
• Δυσκολεύεται συχνά να περιμένει την σειρά του.
• Διακόπτει συχνά ή επιβάλλει την παρουσία του στο παιχνίδι.

  

Διάσπαση προσοχής
Μερικά από τα συμπτώματα αυτά γίνονται αντιληπτά πριν από τα 7 χρόνια του παιδιού.

• Δεν καταφέρνει να συγκεντρώνει την προσοχή του στις λεπτομέρειες ή κάνει λάθη σε όσα υπαγορεύονται, στις σχολικές εργασίες και σε άλλες δραστηριότητες.
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στην εργασία που κάνει ή στο παιχνίδι.
• Δείχνει ότι δεν ακούει όταν του απευθύνουν τον λόγο.
• Δεν συμμορφώνεται με τις συμβουλές και δεν καταφέρνει να ολοκληρώσει τις σχολικές δραστηριότητες, γεγονός που οφείλεται στην αδυναμία του να καταλάβει οδηγίες.
• Έχει δυσκολία στην οργάνωση των εργασιών και των δραστηριοτήτων του.
• Αποφεύγει τις εργασίες που απαιτούν συνεχή νοητική προσπάθεια, όπως οι σχολικές εργασίες.
• Χάνει συχνά τα απαραίτητα αντικείμενα, τις εργασίες του.
• Αποσπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα.
• Ξεχνά συχνά και σε καθημερινή βάση.

Οι εκδηλώσεις αυτής της διαταραχής εμφανίζονται με διαβαθμίσεις. Παρατηρούμε έτσι ότι :

• Υπάρχει επιδείνωση των συμπτωμάτων σε συνθήκες που απαιτούν προσοχή όπως δηλαδή όταν το παιδί πρέπει να προσέξει τον δάσκαλο στην τάξη.
• Η υπερκινητικότητα μεταφράζεται σε υπερβολική φλυαρία, σε αδυναμία για ήρεμο παιχνίδι και ασυνέπεια προς την χρήση κανόνων του παιχνιδιού.
• Η παρορμητικότητα συχνά φαίνεται στην τάξη από τις βασικές απαντήσεις που δίνει το παιδί, χωρίς όμως ο δάσκαλός του να έχει ολοκληρώσει την ερώτησή του.

 Τριανταφυλλιά Τσιαπανίκα

Λογοθεραπεύτρια

ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Τι είναι η Δυσαριθμησία;

Οι μορφές της Δυσαριθμησίας ή αλλιώς Διαταραχής των μαθηματικών είναι πολύπλευρες. Ένα κοινό χαρακτηρίζει όμως όλους τους πάσχοντες: Η κατανόηση μαθηματικών εννοιών και η ικανότητα μαθηματικής σκέψης παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα. Είναι μια από τις πιο παρεξηγημένες μαθησιακές δυσκολίες μιας και ο νους πολλών γονέων και εκπαιδευτικών (που δεν γνωρίζουν για την δυσαριθμησία), πηγαίνει στην νοημοσύνη του παιδιού, γεγονός που περιπλέκει τα πράγματα και είναι παντελώς άδικο για το παιδί. Η δυσαριθμησία δε σημαίνει λοιπόν σε καμία περίπτωση χαμηλή νοημοσύνη. Αντιθέτως παιδιά με δυσαριθμησία μπορεί να έχουν ακόμα και υψηλό δείκτη νοημοσύνης και παρολ’ αυτά τα μαθηματικά να τους δυσκολεύουν την ζωή στο σπίτι (στη μελέτη), στην ώρα της Αριθμητικής / Μαθηματικών στο σχολείο και στη ευρύτερη σχολική κοινότητα όπου ανήκουν. Αποτέλεσμα είναι η κόπωση του παιδιού και η συνδεδεμένη με αυτό άρνηση και αποφυγή από οτιδήποτε έχει σχέση με μαθηματικά και αριθμούς και η μειωμένη αυτοεκτίμηση, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να εμποδίσει την υγιή ανάπτυξη του χαρακτήρα του παιδιού. Έτσι παρατηρούνται στη Δυσαριθμησία: 

Ø Δυσκολίες στην τέλεση απλών μαθηματικών πράξεων (εμμονή στο μέτρημα με δάχτυλα, μεγάλο διάστημα περισυλλογής),

Ø Δυσκολίες στην αντίληψη ποσοτήτων και μεγεθών,
αδυναμία προσανατολισμού και συσχετισμών στα “αριθμητικά διαστήματα”: 1–100, 1-1000 κλπ.

Ø Αδυναμία συγκράτησης πρόσφατων μαθηματικών θεμάτων και εννοιών, παρ΄ολη την επανάληψη…

Ø Τα εσφαλμένα αποτελέσματα διαφέρουν από τα σωστά συχνά κατά μια μονάδα.

Ø Δυσκολίες στη αφαίρεση και στη διαίρεση περισσότερο από ότι στη πρόσθεση.

Ø Δυσκολίες προσανατολισμού στο χώρο, μπερδεύει συχνά δεξιά και αριστερά.

Ø Ξεχνάει πρόσφατες μαθηματικές έννοιες, την προπαίδεια κ.α.

Ø Η εξάσκηση και η μελέτη δε φέρνουνε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Ø Δυσκολία στην επιλογή των απαραίτητων πράξεων για την σωστή επίλυση προβλημάτων.

Αυτά είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα της δυσαριθμησίας.

Τι είναι η δυσαναγνωσία;

Όπως όλες οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αναφέρεται σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι η εκδήλωση αυτής της αδυναμίας αντιμετωπίζεται ως μη αναμενόμενο γεγονός. Αποτελεί κατηγορία των μαθησιακών δυσκολιών και εστιάζεται στη δυσκολία της αναγνωστικής ικανότητας αλλά και της προφορικής απόδοσης αυτών που έχουν διαβαστεί.

Τα σημάδια που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το παιδί μας έχει πρόβλημα στην ανάγνωση είναι:

• έντονο κόμπιασμα και παύσεις
• επαναλαμβάνει γράμματα ή συλλαβές των λέξεων
• διαβάζει λάθος τις λέξεις και δεν αυτοδιορθώνεται
• χάνει τη σειρά του κειμένου
• • δυσκολεύεται στην ανάγνωση πολυσύλλαβων ή ασυνήθιστων λέξεων
  • παραλείπει, μεταθέτει, προσθέτει, γράμματα ή συλλαβές ή λέξεις πχ. τηγανηστό αντί για τηγανητό
  • δεν έχει κατανοήσει πλήρως τη λέξη ή πρόταση ή κείμενο μετά την ανάγνωση του
  • συλλαβίζει
  • δυσκολεύεται να διαβάσει ακόμα και λέξεις που έχει δει πολλές φορές
  • ο χρόνος ολοκλήρωσης της ανάγνωσης είναι μακρύς
  • δε χρωματίζει το λόγο του ανάλογα με το ύφος του κειμένου
  • ο λόγος του είναι επίπεδος χωρίς να εμφανίζονται τα σημεία στίξης κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης
  • τονίζει λάθος τις λέξεις
  • αδυνατεί να αναπαράγει τη κεντρική ιδέα του κειμένου
  • αδυνατεί να ερμηνεύσει αυτά που διάβασε σύμφωνα με αυτά που ήδη γνωρίζει για το θέμα
  • αδυνατεί να διαμορφώσει άποψη για αυτό που διάβασε
  Μπορεί να παρατηρηθούν και κάποια πρόσθετα ποιοτικά χαρακτηριστικά που συνοδεύουν παιδιά με μαθησιακά προβλήματα. Τέτοια είναι: η διάσπαση προσοχής, δυσκολίες στο να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει μια εργασία, απροσεξία, αδεξιότητα, ξεχνάει εύκολα τα πράγματά του και τις υποχρεώσεις του.
  Παράδειγμα ανάγνωσης παιδιού με δυσαναγνωσία.
  Το παρακάτω κείμενο δόθηκε σε παιδί Γ’ Δημοτικού, με φυσιολογική νοημοσύνη, για να αξιολογηθεί η αναγνωστική του επάρκεια.
  Το κείμενο: Ο Δημήτρης τσάκωσε τον κλέφτη. Ήταν πολύ περήφανος γι αυτό. Δε σταμάτησε λεπτό, να διηγείται στα παιδιά το κατόρθωμα του. Κι εκείνα τον θαύμαζαν. Μπαίνοντας στην τάξη δοκίμασαν μια μεγάλη έκπληξη. Ο Δημήτρης, μπροστά στο δάσκαλο, ρώτησε: Ξέρετε, παιδιά ποιός ήταν ο κλέφτης; Όχι; Ακούστε και θα γελάσετε. Ήταν ένας κεραμιδόγατος. Τον έπιασα, όταν προσπαθούσε να αρπάξει ένα βρώμικο ψαροκόκαλο από κάποιο σκουπιδοτενεκέ. Έγινε τέτοια αναστάτωση στην τάξη που δεν περιγράφεται.
  Απομαγνητοφώνηση: Ο Δημήτρης στακώνεται τον κλέφτη. Ήταν πολύ περήφανος γι αυτό. Δε σταμάτησε λε-λεπτό να διηήζεται τα παιδιά το κατό-κατόρθωμα του. Και εκείνα του τον θαύμαζαν. Μπαίνοντας στην τάξη δοκίμασαν μια μεγάλη έκληψη. Ο Δημήτρης προστά στο δάσκαλο, ρώτησε: Ξέρετε, παιδιά ποιός ήταν ο κλέφτης; Όχι; Ακούτε και θα δγελάσετε. Ήταν ένας εκεραμιδόδατος. Τον έπιασα όταν προεσπαθούσε να εσπράξει έναν βρώμικο ψαρο-ψαροκόκαλο απο κάποιο σκουπι-σκουπιζοτενεκέ. Έγινε ετέτοια αναστατώση στ-στην τάξη που δεν περιγράφεται.
  Στις ερωτήσεις κατανόησης που ακολούθησαν μπόρεσε να απαντήσει επιτυχώς σε 3 από τις 6.
  Τα αίτια που την προκαλούν.
  Η αιτιολογία της δυσαναγνωσίας δεν είναι σαφής όπως συμβαίνει και με την πλειοψηφία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Οι έρευνες καταλήγουν σε δυσλειτουργία ή σε ατελή αντιληπτική ικανότητα του εγκεφάλου στην αποκωδικοποίηση των λεκτικών ερεθισμάτων. Ως επιβαρυντικοί παράγοντες εμφανίζονται η κληρονομικότητα αλλά και το ακατάλληλο οικογενειακό ή/και σχολικό περιβάλλον.
  
  
  
  Τι είναι η Δυσορθογραφία;
  Η Δυσορθογραφία είναι και αυτή μια ειδική εξελικτική μαθησιακή δυσκολία. Πρόκειται για την μη αναμενόμενη δυσκολία κατάκτησης της ικανότητας για ορθογραφημένη γραφή, όταν αυτή δεν οφείλεται σε άλλα αίτια όπως χαμηλή νοημοσύνη, πολιτισμική αποστέρηση, αισθητηριακές βλάβες ή σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές. Η Δυσορθογραφία διαφοροποιείται από τη Δυσλεξία στο ότι δεν επηρεάζει την κατάκτηση του αναγνωστικού μηχανισμού, αλλά εντοπίζεται μόνο στην ικανότητα για ορθογραφημένη γραφή. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές συνυπάρχουν.
  Συμπτώματα
  §  Φωνολογικά λάθη στη γραφή (αντικατάσταση/αντιστροφή γραμμάτων, παράλειψη γραμμάτων, ένωση λέξεων, έλλειψη τονισμού, απουσία σημείων στίξης)
  §  Ορθογραφικά λάθη που δεν αντιστοιχούν στη χρονολογική ηλικία του παιδιού (λάθη στις καταλήξεις και στο θέμα των λέξεων, θεματική και καταληκτική ορθογραφία)
  §  Περιορισμένη ανάπτυξη των δεξιοτήτων της γραπτής έκφρασης (αδυναμία ανάπτυξης παραγράφου, αδυναμία διαχωρισμού παραγράφων κ.λπ.)
  Λογοθεραπεύτρια Τσιαπανίκα Τριανταφυλλιά
  
  

Μαθησιακές δυσκολίες

   Μαθησιακές δυσκολίες ορίζονται τα κάθε είδους προβλήματα που οδηγούν σε σχολική υποεπίδοση ή αποτυχία και ιδιαίτερα όταν υπάρχουν επιβαρυντικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει το μαθητή σε ανασφάλεια, σε εγκατάλειψη της προσπάθειας για μάθηση, σε απογοήτευση γονιών και εκπαιδευτικών, σε απόρριψη του μαθητή, σε τροφοδότηση διαφόρων προβλημάτων με ποικίλα συμπτώματα, που οδηγούν σε μεγαλύτερη απόρριψη του παιδιού από τους γονείς του και το εκπαιδευτικό σύστημα και τελικά σε περισσότερες μαθησιακές δυσκολίες. Οι δυσκολίες εμφανίζονται στον τομέα της ανάγνωσης, γραφής-ορθογραφίας και των μαθηματικών. Παρόλα αυτά, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν κανονική φοίτηση, παρακολουθούν το πρόγραμμα της τάξης τους και δεν κατατάσσονται στα «άτομα με ειδικές ανάγκες», δεν παρουσιάζουν δηλαδή, συγκεκριμένα και σοβαρά νοητικά ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα.

  

Χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Γενικά χαρακτηριστικά

• Φτωχή μνήμη
• Δυσκολεύονται στη συγκέντρωση
• Δυσκολεύονται στο συντονισμού των χεριών
• Δυσκολεύονται να μάθουν το αλφάβητο
• Δυσκολεύονται στην εκμάθηση της ώρας και στο διαχωρισμό ‘δεξί – αριστερό’
• Παρουσιάζουν γενική καθυστέρηση στο λόγο 

Χαρακτηριστικά στην ανάγνωση:

·         Παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις σε ένα κείμενο.

·         Δεν έχουν ρυθμό στην ανάγνωση και είναι μονότονοι.

·         Συγχέουν τα γράμματα που μοιάζουν οπτικά.

·         Παραλείπουν τα σημεία στίξης.

·         Αντιστρέφουν ή αλλάζουν την σειρά των γραμμάτων σε λέξεις.

·         Μαντεύουν λέξεις παρασυρόμενα από κάποια γνωστή τους συλλαβή.

·         Στην κατανόηση κειμένου εμφανίζουν δυσκολίες.

·         Εάν δεν τους παρασχεθεί κάποιο ειδικό πρόγραμμα στην ανάγνωση, παρουσιάζουν κομπιάσματα και συλλαβισμό.

Χαρακτηριστικά στην γραφή και την ορθογραφία:

·         Παραλείπουν γράμματα ή συλλαβές ή και λέξεις. (π.χ. λιμνάκι αντί λιμανάκι)

·         Προσθέτουν συλλαβές ή λέξεις εκεί που δεν χρειάζεται.

·         Δεν τονίζουν τις λέξεις ή τονίζουν σε λάθος συλλαβή.

·         Αντικαθιστούν γράμματα σε λέξεις λόγω της ακουστικής σύγχυσης (π.χ. βούμε αντί δούμε)

·         Τοποθετούν κεφαλαία εκεί που δεν χρειάζονται ή δεν τα χρησιμοποιούν καθόλου.

·         Γράφουν προτάσεις χωρίς δομή και δεν αφήνουν κενά μεταξύ των λέξεων.

·         Το λεξιλόγιο στον γραπτό λόγο είναι περιορισμένο.

·         Στον γραπτό αυθόρμητο λόγο οι ιδέες τους είναι περιορισμένες

·         Η γραφή τους είναι δυσανάγνωστη.

·         Κάνουν σημαντικά ορθογραφικά λάθη (π.χ. πρέπη αντί πρέπει)

Χαρακτηριστικά στα μαθηματικά:

·         Δεν θυμούνται τα σύμβολα και τα πρόσημα (+,-,/,*)

·         Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι ζητάει ένα πρόβλημα

·         Δυσκολεύονται να θυμηθούν τη σειρά των βημάτων που απαιτούνται για να γίνει μια πράξη

 Θεραπεία - Ο ρόλος του λογοθεραπευτή

Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, το οποίο εντοπίζεται εγκαίρως μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά γιατί παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη του παιδιού σε μορφωτικό αλλά και ψυχολογικό επίπεδο.

Η θεραπεία επικεντρώνεται στις συγκεκριμένες δυσκολίες κάθε παιδιού, δίνοντάς του τρόπους και εργαλεία ώστε να τις ξεπερνά και αρχίζει να βελτιώνεται σημαντικά. Ο λογοθεραπευτής:

·         καλύπτει βασικά μαθησιακά ελλείμματα των παιδιών λαμβάνοντας υπόψη τα δυνατά και αδύνατα σημεία

·         στις μικρότερες ηλικίες στόχος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν την ανάγνωση, τη γραφή και την κατανόηση βασικών αριθμητικών εννοιών

·         σε μεγαλύτερες τάξεις βαρύτητα δίνεται στη νοηματική και σημασιολογική επεξεργασία κειμένων, οργάνωση και μεταφορά πληροφοριών σε γραπτό ή προφορικό επίπεδο

·         ενημερώνει το δάσκαλο σχετικά με ιδιαίτερα γνωστικά χαρακτηριστικά του παιδιού

·         συνεργάζεται με το γονέα σε θέματα μελέτης και οργάνωσης

Λογοθεραπεύτρια Τσιαπανίκα Τριανταφυλλιά

Συνεδρίες κατ’ οίκον

Συνεργασία με όλα τα ασφαλιστικά ταμεία