Βιβλίο τοπικής ιστορίας,για τη διδασκαλία στα Σχολεία

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ
 Όλα ξεκίνησαν από μια απλή σκέψη, σε μια εκδήλωση που έκανε στις 2/4/2009 ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου για να προωθήσει το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων από τα παιδιά στον ελεύθερο χρόνο τους με πρωτοβουλίες που μπορεί να πάρει η οικογένεια για το σκοπό αυτό. Εισηγητής ήταν ο συμπατριώτης μας, παιδαγωγός, σχολικός σύμβουλος και συγγραφέας Στέφανος Κολοβός.
 Μετά την εκδήλωση σε μια άτυπη συζήτηση, βγήκε ένα σημαντικό συμπέρασμα. Ότι δεν υπάρχει διδακτέα ύλη για τον μαθητόκοσμο με την τοπική ιστορία του Βελβεντού. Ένα εγχειρίδιο δηλαδή που να δοθεί στους μαθητές και παράλληλα να κατοχυρωθεί και ανάλογη ώρα διδασκαλίας με αποκλειστικό θέμα τη διδαχή της τοπικής ιστορίας του Βελβεντού, από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας.
 Την ιστορία σε όλες της τις εκδοχές για τον τόπο, τους ανθρώπους και τα έργα τους από την προϊστορική περίοδο μέχρι και σήμερα. Για τις συλλογικές δράσεις της κοινωνίας, επί παραδείγματι για το συνεταιριστικό κίνημα, για την αρχιτεκτονική κληρονομιά, για τα εκκλησιαστικά μας μνημεία, για τον μακεδονικό αγώνα, για την εκπαίδευση, για τους ομογενείς μας κ.λ.π.
 Η συζήτηση πήρε τη μορφή πρότασης προς το Δήμο σε συνεδρίαση του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Γυμνασίου-Λυκείου Βελβεντού την άνοιξη του 2009. Την πρόταση αυτή που ήταν εξαιρετική για την προοπτική της στήριξε το Δημοτικό Συμβούλιο.
 Στην πράξη έπρεπε να δρομολογηθούν δυο πράγματα:
 Το πρώτο: Να βρεθεί επιστημονική ομάδα να αναλάβει την έρευνα, τη μελέτη και τη συγγραφή εν τέλει ενός τέτοιου εγχειριδίου, που θα προορίζεται να διδάσκεται από τα σχολεία στους μαθητές.
 Το δεύτερο: Να κατοχυρωθεί το περιεχόμενο του συγγράμματος αυτού ως διδακτέα ύλη με όλες τις απαραίτητες εγκρίσεις του Υπουργείου Παιδείας και των αρμοδίων υπηρεσιακών παραγόντων.
 Η επιστημονική ομάδα βρέθηκε, με τη συμβολή του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου - Λυκείου . Προήλθε από το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας κι είχε επικεφαλής την κ. Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Παιδαγωγικής Σχολής της Φλώρινας. Μαζί της η κ. Παρασκευή Γκόλια, δασκάλα και διδάκτωρ. Μια ομάδα πολιτών συγκέντρωσε και παρέδωσε στην επιστημονική ομάδα το μέγιστο δυνατό αριθμό συγγραμμάτων, που έγραψαν βελβεντινοί και άλλοι συγγραφείς για το Βελβεντό, την ιστορία και την περιοχή μας.
 Παράλληλα παραδόθηκε στην ομάδα και οπτικοακουστικό υλικό. Η επιστημονική ομάδα έκανε την επεξεργασία των στοιχείων και γύρω στον Ιούνιο του 2009 παρουσίασε στο Δήμο την πρότασή της για το τελικό σύγγραμμα κατ΄ αρχήν ώστε να δεχτεί τις όποιες παρατηρήσεις.
 Μετά ακολούθησε η οριστική εργασία, η οποία περιλαμβάνει α) Εγχειρίδιο – Μαθήματα Τοπικής Ιστορίας, β) Τετράδιο εργασιών για τους μαθητές, γ) Τοπικό Παραμύθι του Ευθύμη Μπουντώνα από τον πλούτο των βελβεντινών αφηγήσεων δ) Αφιέρωμα στον Γεώργιο ( Αλέξη κατά τον Καζαντζάκη) Ζορμπά και ε) Βοήθημα για τους Εκπαιδευτικούς.
 Όλο το υλικό (κείμενα και φωτογραφίες) διαμορφωμένο όπως προαναφέρθηκε, κατατέθηκε στο Δήμο τον Ιούνιο του 2010 για διορθώσεις και παρατηρήσεις, εργασία που έγινε από μικρή ομάδα εθελοντών.
 Μια πληθώρα δεδομένων και στοιχείων που περιγράφουν τη θαυμαστή διαχρονική πορεία του Βελβεντού, τους αγώνες του, το συνεργατικό και συνεταιριστικό του κίνημα, τα ιστορικά του μνημεία, το πολιτιστικό και αθλητικό του απόθεμα, την ιστορία των συλλόγων και των μαζικών φορέων του, τις ασχολίες των κατοίκων, την τοπική του οικονομία,
 τα κοινωνικά δεδομένα, την μετανάστευση, την ομογένεια, τους ετεροδημότες, τις προσωπικότητες που λειτούργησαν σ’ αυτόν και γι’ αυτόν τον τόπο, τις σημερινές του δομές και υποδομές και άλλα πολλά στοιχεία με παιδαγωγικό τρόπο ώστε να γίνονται εύκολα κτήμα των μαθητών και παράλληλα σημαντικό υπόβαθρο για την συλλογική συνείδηση στις γενιές που έρχονται.
 Η δαπάνη για το σχεδιασμό και την προετοιμασία της ύλης αντιμετωπίστηκε από το Δήμο Βελβεντού μέσω προγραμματικής σύμβασης με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και με μέρος των κονδυλίων από το Πρόγραμμα «Θησέας».
 Πριν τα Χριστούγεννα όλο το υλικό παραδόθηκε στον Δήμο έτοιμο προς έκδοση. Όμως η κατάργηση του Δήμου Βελβεντού από τον «Καλλικράτη» άλλαξε τον προγραμματισμό της εκτύπωσης. Το έργο αυτό ανέλαβε η Εταιρεία « Κοινωνία των Πολιτών του Βελβεντού» και αφού προηγουμένως ο Σύλλογος Βελβεντινών, Φιλαδέλφειας και Γουάιλγουντ, σε σχετικό αίτημά της, ανταποκρίθηκε, με δωρεά για την έκδοση, ποσού 10.000$. Το συνολικό κόστος ανήλθε στις 14.000 ευρώ. Αναζητάμε το υπόλοιπο ποσό από πιθανές δωρεές και από πωλήσεις του βιβλίου.
 Θέλουμε να ευχαριστήσουμε όσους βοήθησαν στην σημαντική αυτή προσπάθεια. Πρωτίστως όσους κατά καιρούς έγραψαν κείμενα για το Βελβεντό και την τοπική ιστορία.
 Να ευχαριστήσουμε τους εκπαιδευτικούς του Βελβεντού, που από ζήλο και προσωπικό ενδιαφέρον διδάσκουν στους μαθητές την τοπική ιστορία του Βελβεντού έστω και με θεματικές προσεγγίσεις, τροφοδοτώντας έτσι τη συλλογική μνήμη των παιδιών μας με δεδομένα και σημαντικές δράσεις του τόπου μας. Αυτή η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας, λογικά έπρεπε να είναι ήδη έργο του εκπαιδευτικού συστήματος και να μην επαφίεται απλά στο φιλότιμο των εκπαιδευτικών.
Ιδιαίτερα να ευχαριστήσουμε:
- Το πρώην Δημοτικό Συμβούλιο που αποφάσισε και χρηματοδότησε την όλη μελέτη
- Το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας και την Επιστημονική Ομάδα - Τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου – Λυκείου Βελβεντού για την πρόταση και την συμβολή στη συγκέντρωση του υλικού - Τις εκπαιδευτικές μονάδες του Βελβεντού ( Σχολεία και ΚΠΕ)
Τον Σύλλογο Βελβεντινών Φιλαδέλφειας και Γουάιλγουντ για τη δωρεά - Τους Βελβεντινούς που συνέβαλαν με έντυπο υλικό και φωτογραφικό υλικό, αλλά και με στοιχεία και συνεντεύξεις που παρείχαν στην επιστημονική ομάδα και γενικά όλους, όσοι συνέδραμαν σ’ αυτό το εγχείρημα
ΜΠΕΛΙΑΣ ΜΑΚΗΣ
Από την παρουσίαση του βιβλίου στην εκδήλωση προς τιμήν των Βελβεντινών του εξωτερικού.

Βιβλίο Τοπικής Ιστορίας ,για διδασκαλία στα σχολεία

Βιβλίο για την τοπική ιστορία του Βελβεντού, κατάλληλο για σχολική διδασκαλία, ετοιμάστηκε από τις υπεύθυνες καθηγήτριες του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε σε σεμινάριο του ΚΠΕ Βελβεντού, με θέμα την τοπική ιστορία.
Μένει τώρα η χρημαροδότηση της έκδοσης του βιβλίου, για να διατεθεί στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς.
Μια πολύ καλή προσπάθεια, πρωτοπορειακή για την Ελλάδα,που ελπίζουμε να έχει αίσιο τέλος.
---------------
Μερικές από τις σελίδες του βιβλίου

Ένα μέρος της εισήγησης της κ.Βαμβακίδου, στο σεμινάριο που διοργάνωσε το ΚΠΕ Βελβεντού, με θέμα την τοπική ιστορία.

Ιφιγένεια Βαμβακίδου, αναπλ. Καθηγήτρια Ιστορίας
Παρασκευή Γκόλια, δρ. Διδακτική της Ιστορίας
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Η Ιστορία αποβλέπει στην προσέγγιση και κατανόηση της ανθρώπινης δραστηριότητας με βασικές συντεταγμένες τον τόπο και το χρόνο.
Η Τοπική Ιστορία δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη ιστοριογραφική δραστηριότητα, απλά δηλώνει ότι η έρευνα και η μελέτη της πραγματοποιείται σε τοπική κλίμακα. Το ενδιαφέρον της τοπικής ιστορίας είναι το γεγονός ότι εστιάζει σε μικρές κοινωνικές ομάδες. Είναι μια μικροϊστορία, που επιχειρεί να κατανοήσει γεγονότα και καταστάσεις, που η αντιμετώπισή τους ήταν αόριστη και ελλιπής.
Σε επίπεδο Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης, η σύζευξη της Τοπικής Ιστορίας με την Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι δυνατή μέσα από την ολιστική αντιμετώπιση του περιβάλλοντος των μαθητών και μαθητριών και την οργάνωση σχετικών προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για διαθεματικές προσεγγίσεις, που επιτρέπουν την επικοινωνία των διδακτικών αντικειμένων σε ενιαία προγράμματα σπουδών και τη σύλληψη του τοπίου ως πολιτιστικού αγαθού.
Η Τοπική Ιστορία ως σύγχρονη πρόταση για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση οφείλει να αμφισβητήσει την αφηγηματικότητα και να επιχειρήσει τη σύνδεση της σχολικής γνώσης με την διαχείριση των πηγών με σκοπό την ανανέωση του ιστορικού μαθήματος.
4 Η Τοπική Ιστορία συχνά εκλαμβάνεται ως εννοιολογικά και μεθοδολογικά αυτονόητη, με έμφαση είτε στην ορατότητα της ιστορίας του τοπίου που περιβάλλει τη σχολική μονάδα, είτε στο βιωματικό χαρακτήρα που εμπεριέχει η σχέση του μαθητή με τον τόπο του. Δεν είναι ωστόσο δυνατή η πρόσληψη της ιστορικότητας του τοπίου χωρίς τη νοητική εργασία που θα την αναδείξει, δεν υπάρχει ιστορικότητα του τοπίου από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν την αντιλαμβάνονται.
Θεματογραφία Τοπικής Ιστορίας - Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ
P Πρόκειται ουσιαστικά για την καταγραφή της ανθρώπινης δραστηριότητας στο σύνολό της, στα όρια που θέτει το περιβάλλον του τόπου, ο οικισμός.
P Οι ενδεικτικές θεματικές ενότητες που προτείνονται, δεν εξαντλούν το σύνολο της ιστορίας του τόπου.
P Η εκπαιδευτική τους δυναμική έγκειται στη δυνατότητα της μαθητικής τάξης να υπερβεί τα όρια που θέτει η θεματική, ώστε να οδηγηθεί στην κατανόηση της ιστορίας του τοπίου.
P Το αγροτικό, αστικό και πολιτικό τοπίο του Βελβεντού μας οδηγεί σε ιστορικά ερωτήματα, με βάση τα οποία διαμορφώνουμε τις ασκήσεις/εργασίες για τα παιδιά: όπως οι παραγωγικές σχέσεις, οι αξίες και προσδοκίες των ανθρώπων που το δημιούργησαν, τα τοπωνύμια, την ονοματοδότηση.
Οι οργανωτικές κατηγορίες ως πηγές τοπίου στην ιστορική εκπαίδευση για την τοπική ιστορία είναι:
α) η τοποθεσία, οι χρήσεις της γης, η οδοποιία, οι καλλιέργειες, τα τοπωνύμια, τα οδωνύμια
β) τα δημόσια κτήρια, τα κτίσματα και τα ερείπια (σπήλαια, τάφοι, τείχη, κάστρα, γεφύρια, πηγάδια, δημόσιες βρύσες, υδραγωγεία, στρατώνες, ναοί, εκκλησίες, μοναστήρια, κατοικίες, σχολεία, ταχυδρομεία, τράπεζες, δημόσια κτήρια, βιβλιοθήκες, κέντρα ιστορίας)
γ) μνημεία και μνημειακοί τόποι (ηρώα, ανδριάντες, αγάλματα, προτομές)
δ) μουσεία (μουσεία, εκθέματα, εκπαιδευτικά προγράμματα)

Βιβλίο τοπικής ιστορίας για διδασκαλία στο σχολείο από το δήμο Βελβεντού

Με μεγάλο ενδιαφέρον και ιδιαίτερη χαρά διάβασα στην εφημερίδα του ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ για τη συγγραφή βιβλίου για την τοπική μας ιστορία, κατάλληλο να διδάσκεται στα παιδιά του σχολείου.
Οφείλω να δώσω συγχαρητήρια σε αυτούς που είχαν την ιδέα και στο δήμο που υλοποιεί την ιδέα αυτή. Δεν γνωρίζω να υπάρχει παρόμοιο βιβλίο σε όλη την Ελλάδα. Βιβλία για την τοπική ιστορία έχουν γραφεί πολλά ,αλλά βιβλίο που να μπορεί να διδαχθεί στο σχολείο εγώ τουλάχιστον πρώτη φορά ακούω. Γι’ αυτό, σε πείσμα μερικών, λέω ότι το Βελβεντό βρίσκεται πάντα στην πρωτοπορία και αυτό το ξεχωρίζει από άλλα μέρη.
Μερικές μόνο επισημάνσεις για το βιβλίο, γιατί τελικά εμείς οι δάσκαλοι θα είμαστε που θα το χρησιμοποιήσουμε μέσα στην τάξη.
Δεν ξέρω την κυρία και την επιστημονική ομάδα που ανέλαβε αυτό το δύσκολο έργο. Με την εμπειρία όμως των χρόνων που έχω στην εκπαίδευση θα πρέπει να πω, ότι είδα πολλά βιβλία που γράφηκαν από καθηγητές Πανεπιστημίου, πολύ καλούς επιστήμονες, πολύ καλούς και συνεπείς στη δουλειά τους, αλλά τα βιβλία τους ήταν επιεικώς απαράδεκτα. Κι αυτό γιατί είχαν να πατήσουν το πόδι τους σε τάξη από τότε που τελείωσαν το σχολείο, αλλά και γιατί στην επιστημονική τους ομάδα δεν υπήρχαν δάσκαλοι της τάξης. Αποτέλεσμα ήταν να έχουμε βιβλία δυσνόητα, άλλα με θέματα που δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν μέσα στην τάξη, άλλα με θέματα που δεν επαρκούσε ο χρόνος για να πραγματοποιηθούν.
Τα σχολικά βιβλία πρέπει να γράφονται με ιδιαίτερη ευαισθησία ,να είναι απλά, κατανοητά και να έχουν ενδιαφέρον.
Η πρότασή μου είναι, αφού γίνει το προσχέδιο του βιβλίου, να δοθεί στο σύλλογο δασκάλων για όποιες παρατηρήσεις. Γιατί είναι οι μόνοι που μπορούν να κρίνουν το βιβλίο από πρακτικής-διδακτικής πλευράς, όχι βέβαια από λαογραφικής-επιστημονικής, όπου εκεί είναι άλλοι πιο κατάλληλοι.
Εμείς σαν δάσκαλοι κάνουμε πολλές φορές θέματα από την τοπική ιστορία χρησιμοποιώντας διάφορα βιβλία Βελβεντινών συγγραφέων. Θα ήμασταν πολύ χαρούμενοι να είχαμε στα χέρια μας ένα βιβλίο ειδικά γι’ αυτό το σκοπό και το περιμένουμε.