Δρόμοι της Ελευθερίας-Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

Του Νίκου Τσιουκαρδάνη-Πολίτη
Στην αρχαία Αθήνα δεν υπήρχε πιο φθηνό φαγητό από τις φακές. Όποιος έτρωγε σήμαινε ότι βρισκόταν σε κατάσταση απόλυτης ανέχειας. Μια μέρα, ο Διογένης έτρωγε ένα πιάτο φακές, όταν πέρασε ένας απεσταλμένος του άρχοντα και του είπε: «Α, Διογένη! Αν μάθαινες να μην είσαι ανυπότακτος και αν κολάκευες λιγάκι τον άρχοντα, δεν θα ήσουν αναγκασμένος να τρως συνέχεια φακές». Ο Διογένης σταμάτησε να τρώει, κοίταξε στα μάτια τον πλούσιο συνομιλητή του και αποκρίθηκε: «Α, φουκαρά αδερφέ μου! Αν μάθαινες να τρως λίγες φακές, δεν θα ήσουν αναγκασμένος να υπακούς και να κολακεύεις συνέχεια τον άρχοντα».
Φίλες και φίλοι, ο… άνθρωπος από τη φύση του έχει την τάση να στέκεται όρθιος. Όποιος, όπως εμείς, έχει ένα «Γιατί;» να ζει μπορεί ν' αντιμετωπίσει οποιοδήποτε «Πώς»…
Αγαπητοί συμπολίτες και συμπολίτισσες, ο τόπος που κατοικούμε, ο τόπος που γεννηθήκαμε, ζούμε και αγαπάμε, βρίσκεται το τελευταίο διάστημα, και κυρίως σήμερα, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή.
Οι τεράστιοι δήμοι που σχηματίστηκαν με τον… «Καλλικράτη», όπως το ‘χουμε ξαναπεί, μόνο την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν υπηρετούν. Είναι ένα ακραίο αντίγραφο της κεντρικής εξουσίας, με άφθονη γραφειοκρατία, που ψάχνει για τροφή, πόρους για έργα και λοιπές(;) δραστηριότητες. Με τον «Καλλικράτη» τεμάχισαν ψυχρά τη χώρα, όπως χάραζαν οι αποικιοκράτες τα σύνορα των κρατών στις χώρες που κατακτούσαν δημιουργώντας αποικίες.
Βέβαια, οι θιασώτες της καζινοοικονομίας και των… τυχερών παιγνίων εσχάτως, μας θεωρούν ντεμοντέ, κατάλοιπα του παρελθόντος και προτείνουν τη μουσειοποίηση της παράδοσης. Συκοφαντούν έννοιες όπως Κοινότητα, Πατρίδα, Έθνος, Ελλάδα. Προσπαθούν να καταργήσουν την Ιστορία, την Παράδοση, την Ταυτότητα…
Ο… «Καλλικράτης», λοιπόν, σαν να μας τα… μπέρδεψε(sic) κάπως τα πράγματα (και ασφαλώς αυτό δεν ισχύει για μας’ καθότι εμείς γνωρίζαμε…). Γιατί έχουν περάσει τέσσερις μήνες πια από την εφαρμογή της πολυδιαφημισμένης μεταρρύθμισης, λέμε τώρα, μη φανταστείτε!, κι ακόμα κανείς δεν έχει καταλάβει – ούτε καν από τους υποστηρικτές της - με ποια λογική (εκτός από την «προφανή» αυτή της γεωγραφικής «εγγύτητας» και φυσικά του μνημονίου που το ήξεραν ότι ερχόταν) ενοποιήθηκαν οι δήμοι. Ούτε έναν συμπαραστάτη του Πολίτη και του Δημότη δεν κατάφεραν να εκλέξουν στο νομό και στην Περιφέρειά μας και κάτι ανάλογο συνέβηκε σε όλη τη χώρα. Υποτίθεται μία από τις κορυφαίες καινοτομίες του «Καλλικράτη»! Ενώ λοιπόν θα έπρεπε η εκλογή του οργάνου αυτού να ήταν από τις πρώτες αποφάσεις-προτεραιότητες των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, με την ανάληψη των καθηκόντων τους την 1-1-2011, δεδομένου ότι η προθεσμία έληγε δυο μήνες μετά, εντούτοις η εκλογή αυτή ματαιώθηκε στους περισσότερους δήμους και στις περιφέρειες!!! Έτσι μόνο οι τέσσερις από τις δεκατρείς αιρετές περιφέρειες βρήκαν πρόσωπο κοινής αποδοχής για τη συγκεκριμένη θέση. Ακόμη χειρότερη η αναλογία στην περίπτωση των δήμων. Από τους εκατόν ογδόντα δήμους, που υποχρεώνονταν βάσει του νόμου να εκλέξουν, το κατόρθωσαν μόνο οι είκοσι! Δυστυχώς, για τους εμπνευστές του, ο… «Καλλικράτης» δεν έχει πετύχει τίποτε άλλο, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, παρά να κάνει πράξη τη ρήση του Αριστοτέλη «δεν υπάρχει τίποτε πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων»…
Φίλες και φίλοι, είμαστε πολίτες του Δήμου Βελβεντού. Του μοναδικού Δήμου στην Ελλάδα που αγωνίζεται με συνέπεια και συνέχεια εδώ και τέσσερα χρόνια για την ανεξαρτησία και την αυτονομία του. Ουσιαστικά δηλαδή, για την πεμπτουσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που είναι μία και μόνο λέξη: Δημοκρατία.
Για μας, σήμερα, αλλά και αύριο, κύρια προτεραιότητα πρέπει να είναι - και είναι - η ενδυνάμωση του αισθήματος εκείνου, ότι αποτελούμε όλοι μια ομάδα. Μια ομάδα όπου το «εμείς» παίρνει το προβάδισμα έναντι του «εγώ». Μια ομάδα που ξέρει να αξιοποιεί τη διαφορετικότητα των μελών της και να διοχετεύει την ενέργειά της προς τον ένα και κοινό στόχο που μας ενώνει όλους: Την αυτονομία του Δήμου Βελβεντού!
Επιμένουμε, λοιπόν, και παράλληλα διατηρούμε την ικανότητά μας να νιώθουμε εξοργισμένοι, να ξανασυναντιόμαστε, να οργανωνόμαστε, να μιλάμε, να κινητοποιούμαστε, να χαιρόμαστε, να κλαίμε, να γελάμε, να αγαπάμε, να μισούμε, να πιστεύουμε στις ικανότητές μας, να ανασυγκροτούμε τις δυνάμεις μας, να ανακτούμε τη Φωνή μας, το Λόγο μας, αλλά πάνω απ’ όλα να ανακτούμε επίσης την ικανότητά μας ν’ Αποφασίζουμε…
Ο ξεσηκωμός των τοπικών κοινωνιών αρχίζει ν' αποδίδει καρπούς σε πολλά σημεία της ελληνικής και όχι μόνο επικράτειας• είναι, όντως, μια νίκη της συλλογικής δράσης των κατοίκων, των πολιτών, έναντι των αυθαιρεσιών της κεντρικής εξουσίας, μια επιβεβαίωση ότι όπου δεν παρεμβαίνουν τα κόμματα, ανθοφορεί η δικαιοσύνη, τελεσφορεί η λαϊκή επιθυμία.
Εάν το κοινωνικό μας υλικό επιτρέπει την υπέρβαση μιας εποχής, αυτή νομίζουμε πρέπει να είναι η εποχή του κομματισμού. Εποχή της επικυριαρχίας του κομματικού συμφέροντος πάνω στους θεσμούς, εποχή του κομματικού κράτους. Και εάν απέμεινε κοινωνική ορμή για το πέρασμα σε μια καινούρια, αυτή δεν μπορεί παρά να είναι η εποχή της Κοινωνίας. Η εποχή της Κοινωνίας των Πολιτών.
Αποφάσεις κυβερνητικών στελεχών, που δεν λαμβάνουν υπ' όψιν τις τοπικές κοινωνίες, πλέον δεν υλοποιούνται εύκολα. Αρχίζει να γίνεται κοινός τόπος ότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι ένα τέχνασμα των ολίγων που εκμεταλλεύονται ασύστολα και αδιάντροπα τους πολλούς. Η κοινωνία απαιτεί να συμμετέχει και αυτή η ίδια σε αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της, την τύχη της. Καιρός ήταν• αρκεί να 'χει συνέχεια η αντίδραση που εκδηλώνεται εσχάτως σ' όλη, σχεδόν, την Επικράτεια.
Μπορεί, λοιπόν – κι ας πασχίζει η εξουσία για να το αποτρέψει - ένας μόνον άνθρωπος, μια μειοψηφία, μια ομάδα να «βραχυκυκλώσει» τη λειτουργία του κράτους και να ακυρώσει για μεγάλο διάστημα τους μηχανισμούς επιβολής του νόμου…
Άρα το κύριο ζήτημα που προκύπτει είναι η ανάγκη αμφισβήτησης της νομιμότητας, όταν αυτή θεμελιώνει διακρίσεις και επιτείνει την ανισότητα.
Βέβαια τέτοιες απόψεις αντιμετωπίζονται συχνά ως αιρετικές…
Ειλικρίνεια, πίστη στον αγώνα και αυτογνωσία, λοιπόν, το ζητούμενο σήμερα. Όροι απαράβατοι για την όποια «νίκη» ή «σωτηρία» μας…
Αν σήμερα εγκαταλείψουμε αυτό το πρόταγμα, τότε θα ενεργήσουμε, όπως μας προειδοποιούσε ο Τοκβίλ: «Όταν το παρελθόν δεν ρίχνει το φως του στο μέλλον, τότε ο νους του ανθρώπου σκοτεινιάζει». Ή όπως έλεγε ο Βιντάλ Νακέ: «Αυτός που έχει μνήμη του παρελθόντος έχει την ελπίδα του μέλλοντος».
Σε περιόδους αντιφάσεων κι αμφιβολιών, σε κοινωνίες ανέσεων κι αδιεξόδων, τις απαντήσεις στις προτεραιότητες της προσωπικής ζωής και του δημόσιου βίου δεν θα τις βρουν οι πολίτες στην ιδιώτευση και στην τελετουργία, αλλά στις νέες συλλογικότητες ριζοσπαστικής αμφισβήτησης των κατεστημένων και διεκδίκησης των διαφορετικών ιδεών. Η συνταγή είναι απλή: ψυχραιμία, όχι βιασύνη, μεθοδικές κινήσεις, ήπια επιμονή στις αρχές.
Φίλες και φίλοι, έχουμε ξαναπεί ότι, «πέραν του σχεδιασμού, προϋπόθεση αντιμετώπισης των μεγάλων προβλημάτων είναι η συνειδησιακή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και του κάθε μέλους της. Με ένα λόγο: Στις μεγάλες στιγμές της τοπικής κοινωνίας, οι άνθρωποι που δοκιμάζονται, δεν είναι άθροισμα μεμονωμένων πολιτών, αλλά οφείλουν να είναι κοινωνία συνανθρώπων. Έτσι και η αντιμετώπιση μεγάλων θεμάτων γενικότερα, προϋποθέτει τη μετάβαση από τον άνθρωπο στο συνάνθρωπο και από τον πολίτη στον συμπολίτη, πέρα από κομματικά σύνορα που δυστυχώς, αντί να λειτουργούν δημιουργικά λειτουργούν διχαστικά…».1
Εφόσον δεχόμαστε πως για να λειτουργήσει η δημοκρατία χρειάζονται ενεργοί πολίτες, η έννοια της δημοκρατίας είναι ταυτόσημη μ' εκείνη του ενεργού πολίτη. «Ως πολίτες, έχουμε όλοι την υποχρέωση να παρεμβαίνουμε και να εμπλεκόμαστε – ο πολίτης είναι αυτός που αλλάζει τα πράγματα», συνήθιζε να λέει ο νομπελίστας πορτογάλος συγγραφέας και διανοούμενος Ζοζέ Σαραμάγκου.
Δηλαδή, του ανιδιοτελούς εθελοντή που γνωρίζει καλά τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά του και αγωνίζεται γι' αυτά, όχι μόνο για τον εαυτό του και την οικογένειά του, αλλά και για το κοινό καλό. Για την πόλη, την κοινωνία, την πατρίδα, το έθνος, τον πλανήτη. Ο ενεργός πολίτης δεν ανήκει στην ανθρωπομάζα των ιδιωτών-καταναλωτών, αλλά, ως γνωστόν, είναι ένα πρόσωπο καλά ενημερωμένο, που σκέφτεται συνολικά και δρα τοπικά, δραστηριοποιείται στην καθημερινότητά του κοινωνικά.
Αυτοοργάνωση, αυτονομία, ανεξαρτησία. Αν είναι να επιβιώσει η χώρα μας αλλά και η ανθρωπότητα, θα επιβιώσει μόνο με τη μορφή κοινοτικής οργάνωσης, δηλαδή κοινοτήτων με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αυτονομία. Όπου η ατομική ελευθερία και ευτυχία του καθενός θα είναι προϋπόθεση για την ελευθερία και την ευδαιμονία του κοινωνικού συνόλου. Η πυραμιδική οργάνωση σοβιετικού τύπου είναι καταδικασμένη…
Να είμαστε λοιπόν αισιόδοξοι. Αντίθετα με ό,τι υποστηρίζουν οι οπαδοί του στρουκτουραλισμού, οι άνθρωποι δημιουργούν με τη δράση τους την Ιστορία, αλλά σε συνθήκες που οι ίδιοι δεν επιλέγουν.
Τοπικές κοινωνίες: η μόνη λύση. Σαφώς και υπάρχουν ιδεολογικές συγκρούσεις σ' αυτές τις κοινωνίες, και βέβαια επικρατούν μικρά και μεγάλα συμφέροντα, θα ήταν αδιανόητο να μην πνίγονται σε διαπροσωπικές έριδες• παρά ταύτα είναι η μόνη εφικτή λύση στο σημερινό (βάρβαρο και νεοφιλελεύθερο) εθνικό αδιέξοδο. Αυτό όμως σημαίνει ν' αγαπάς τον τόπο σου, τους φίλους σου, τις παρέες σου, τη γειτονιά σου• το πνεύμα της ύλης• την πολιτική του πνεύματος.
Το μεγαλύτερο έλλειμμα της χώρας δεν είναι στα δημόσια οικονομικά, είναι στη σφαίρα της λογικής. Αλλά δυστυχώς γι’ αυτό το έλλειμμα δεν υπάρχει κανενός είδους «μνημόνιο» που μπορεί να το θεραπεύσει.
Φίλες και φίλοι, πριν ένα χρόνο είχαμε την αίσθηση ότι είμαστε μια μειονότητα που περπατάει σε αδιάβατους δρόμους, στους δρόμους της πολιτικής ανυπακοής. Σήμερα αυτούς τους δρόμους τους περπατάνε περισσότεροι, χρειάζεται, όμως, προσοχή για να διακρίνει κανείς την αυθεντικότητα από τα… κάλπικα προϊόντα.
Η ακλόνητη πίστη στο δίκιο του αγώνα μας, η αταλάντευτη και αδιαπραγμάτευτη στάση μας, αλλά και η αφοσίωσή μας στην ελευθερία και στη δημοκρατία αποδεικνύουν περίτρανα ότι ο αγώνας μας πέρα από πολιτική εξέγερση είναι και μια πνευματική αφύπνιση. Ο Μάης του 2010 μάς έδωσε μια «σφαλιάρα». Πιστεύουμε ότι τον τελευταίο χρόνο συντελέστηκε σε όλους μας μια πολιτική και πνευματική αφύπνιση. Ο εμπαιγμός που υποστήκαμε ως κοινωνία ήταν η «ευκαιρία» να ξυπνήσει η συνείδησή μας.
Οφείλουμε να έχουμε πίστη στους εαυτούς μας. Να βαδίσουμε με εμπιστοσύνη. Ο αγώνας μας είναι δίκαιος και ως τέτοιος έχει αναγνωριστεί απ’ όλους. Δεν πρέπει να έχουμε φόβο. Είμαστε… πολλοί στη Γη. Η πλειοψηφία απέναντι στους λίγους. «Πρέπει να αναρωτηθούμε τι σημαίνει οι άνθρωποι να μπορούν να ελέγχουν τις ζωές τους, αντί να τους μεταχειρίζονται σαν σκλάβους ή παθητικά αντικείμενα κι αυτό θα μας δώσει ένα καλό πειστήριο για το πόσο καλά λειτουργεί μια δημοκρατία».2
Φίλες και φίλοι, μία βραχυπρόθεσμη περίοδος αβεβαιότητας ή και έντασης είναι προτιμότερη από μία μακρά και βασανιστική επιδείνωση της ζωής μας. Οι φανταστικοί γόρδιοι δεσμοί δεν λύνονται με μιγαδικές πολιτικές. Απλώς, κόβονται...
Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν: αρετή, τόλμη, γνώση, κρίση, υπευθυνότητα και δημιουργική φαντασία. Απαιτούν άλλους δρόμους.
Είμαστε προετοιμασμένοι να κερδίσουμε, είμαστε και προετοιμασμένοι να χάσουμε, αλλά δεν είμαστε προετοιμασμένοι να ξεπουλήσουμε τις αρχές μας. Ούτε τώρα ούτε ποτέ. «Καμία ήττα δεν μπορεί να είναι οριστική και δεν δύναται να καταργήσει τη ζωή και τον κόσμο στις αδιάκοπες μεταμορφώσεις τους, στη διαρκώς μεταβαλλόμενη φύση τους, στην ατέλειά τους».3
Δεν πρόκειται να τα παρατήσουμε. Δεν πρόκειται να χάσουμε την ελπίδα. Δεν πρόκειται να ξεπουληθούμε. Ας το πάρουν χαμπάρι επιτέλους. Ξέρουν αυτοί… «Δεν πουλάει κανείς τη γη πάνω στην οποία περπατούν οι άνθρωποι».4
Το ευτύχημα είναι πως η Ιστορία έχει δικούς της νόμους και καμιά κομματική πειθαρχία. Και όλοι μας ζούμε μέσα στην Ιστορία. Αλλά αυτό, δυστυχώς, γίνεται δύσκολα κατανοητό.
Είναι λοιπόν εξέγερση αυτό που συμβαίνει στον τόπο μας; Ναι, αν στην εξέγερση εκφράζεται με τρόπο απρογραμμάτιστο και απρόβλεπτο η συσσωρευμένη οργή. Ναι, αν στην εξέγερση αμφισβητείται η νομιμοποίηση των κυρίαρχων αξιών μιας κοινωνίας, αν στην εξέγερση παράγονται μορφές δράσης που υπερβαίνουν τις δικλείδες ασφαλείας του συστήματος. Ναι, αν στην εξέγερση είναι που γεννιούνται μορφές αυτοοργάνωσης αλλιώτικες, που εκφράζουν την κρίση της πολιτικής, κρίση εκπροσώπησης και παρέμβασης των μελών της κοινωνίας.
Τούτη τη χρονιά, αυτούς τους μήνες, τούτες τις μέρες, γεννήθηκαν στο Βελβεντό ένα σωρό τρόποι να επικοινωνούν οι εξεγερμένοι, ένα σωρό τρόποι να συντονίζονται, να σκέφτονται, να οργανώνουν συλλογικά τις δράσεις τους. Από την επιστράτευση όλων των δυνατοτήτων ταχύτατου συντονισμού μέσω κινητών τηλεφώνων και του διαδικτύου, μέχρι τις μεγάλες ανοιχτές λαϊκές συνελεύσεις στο Πνευματικό Κέντρο, στο Μετόχι, στο άλσος του Προφήτη Ηλία, τούτο το πολύμορφο και πολυτασικό κίνημα κατάφερνε να είναι σχεδόν παντού. Πάντα απρόβλεπτο και δημιουργικό, αιφνιδίαζε τους μηχανισμούς καταστολής και συμπαρέσυρε με την επινοητικότητά του το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.
Αλλά και γεννούσε, γέννα δύσκολη και επώδυνη, τις δικές του μορφές οριζόντιας επικοινωνίας, άμεσης δημοκρατίας και πολιτικού διαλόγου.
Πρόκειται για μια οργή που μέχρι στιγμής δεν επιτρέπει την καπήλευσή της από κάποιο ιδεολογικό ρεύμα.
Η εξέγερση της οργής, η έκρηξη της αδικημένης νεολαίας που απαιτεί ένα αλλιώτικο μέλλον, πλάθει το λόγο της και τις μορφές οργάνωσής της, εκδηλώνει την αξιοπρέπειά της, τις δικές της αξίες της αλληλεγγύης και της συλλογικής χαράς. Μοιάζει όσα έγιναν αυτές τις μέρες, αυτούς τους μήνες, να είναι μόνο η προαναγγελία μιας νέας περιόδου: ως εδώ! Τίποτα δεν θα είναι αύριο ίδιο, είπαν οι νέοι. ΩΣ ΕΔΩ! Τίποτα δεν θα είναι αύριο ίδιο, είπαν όσοι θεώρησαν τούτες τις μέρες και δικές τους. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο αύριο: Το κατάλαβαν και οι κυρίαρχοι. Και τρόμαξαν.
Αν ξεχωρίσουμε την ήρα από το σιτάρι, αν δεν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να χάσει το ενδιαφέρον του εξαιτίας ενός μικρού αριθμού τσαρλατάνων, πιστεύουμε ότι μπορούμε να αναρωτηθούμε ξανά για τι είμαστε ικανοί; Και, γαλήνια, να αναζητήσουμε τις απέραντες δυνατότητές μας.
Φίλες και φίλοι, το τελευταίο απόθεμα μιας κοινωνίας είναι οι λέξεις. Ακόμη κι αν όλα χαθούν, αυτές υπάρχουν για να συνδέουν τους ανθρώπους, αυτές χρειάζονται για να βρεθούν οι λύσεις. Με λέξεις περιγράφονται τα προβλήματα και φτιάχνονται τα σχέδια για έξοδο από κάθε κρίση. Μπορεί να μας στέρησαν πρόσκαιρα το Δήμο, ως αυτοδιοικητική δομή’ ασφαλώς, αλλά δεν πρόκειται να μας στερήσουν τη δύναμη, την ορμή, την οργή και την ψυχή μας! Δεν θα τους το επιτρέψουμε!
Τα… «πρόβατα» του Δήμου Βελβεντού εξεγέρθηκαν. Ζητούν καλύτερες συνθήκες σφαγής! (Συγνώμη, κ. Χριστιανόπουλε!)
Είμαστε ενωμένοι, γι’ αυτό είμαστε και δυνατοί! Γι' αυτό και δεν φοβόμαστε να μιλήσουμε και να απαιτήσουμε καλύτερη ζωή στην κοινότητά μας. Κι αυτό θα έπρεπε να κάνει πολλούς να κοκκινίσουν από ντροπή. «Η ζωή μας τελειώνει όταν σιωπούμε για πράγματα που μας αφορούν» είχε πει ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και αυτά τα λόγια επαλήθευσε - και επαληθεύει κάθε μέρα - η Κοινωνία των Πολιτών του Βελβεντού, μέσω της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα, με τον πολύχρονο και πολύμορφο αγώνα της. «Ποτέ μην αμφιβάλλετε ότι μια μικρή ομάδα σκεπτόμενων, αφοσιωμένων πολιτών μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Στην πραγματικότητα είναι το μόνο σχήμα που το έχει κάνει ποτέ».5
Είναι πια καιρός να εμπνεύσουμε στα παιδιά μας αξίες που θα τα κάνουν να νιώθουν αντάξια της ιστορίας τους και όχι σπιούνοι των συμπολιτών τους και φαντάσματα του ίδιου τους του εαυτού…
«Θέλει αρετή και τόλμη» όμως «η ελευθερία» κατά το στίχο του Ανδρέα Κάλβου. Ελευθερία χωρίς ευθύνη και προσπάθεια είναι μια τραβεστί ελευθερία, είναι ψέμα!
Μάης του ’68… τότε, Μάης του 2010 για μας, Μάης του 2011… τώρα! Ίδιες επιθυμίες, σχεδόν ίδια συνθήματα και οράματα. «Να ‘στε ρεαλιστές, να ζητάτε το ακατόρθωτο», γράφανε τότε στους τοίχους. «Αλληλεγγύη και όχι απομόνωση». «Πάρτε τις επιθυμίες σας για πραγματικότητα». Βελβεντό – Ενωμένο – Δυνατό – Ανεξάρτητο, φωνάζουμε και γράφουμε στα πανό του αγώνα μας εδώ και μήνες, χρόνια. Υπερβολές, θα πείτε! Ρομαντικές ρητορείες! Κι όμως, αν το σκεφτούμε λίγο περισσότερο η ουσία δεν είναι και πολύ διαφορετική…
Εμείς αποφασίζουμε πού θέλουμε να ανήκουμε, εμείς ανοίγουμε τα κουτιά της νοσταλγίας κι εκείνα της ιστορίας, κυρίως όμως ξεκλειδώνουμε τα κουτιά του πολιτισμού, της τέχνης, του πνεύματος, του νου και της καρδιάς. Εκεί, δεν υπάρχουν σύνορα, δεν υπάρχουν γλώσσες, μόνο άνθρωποι και μάτια που κοιτάζονται. Το πνεύμα είναι ακόμη εδώ, η ευφυΐα, η ηθική, η δημιουργία κάνουν βόλτα σε ολάνθιστες αυλές, στις δικές μας αυλές. Καμία έξωθεν βοήθεια δεν θα μας οδηγήσει στην πραγματική λύση. Η λύση είμαστε μόνο εμείς.
«Όποιος το πνεύμα του ποθεί να δυναμώσει / να βγει απ' το σέβας κι από την υποταγή…», οι δύο πρώτοι στίχοι από το ποίημα του Καβάφη «Δυνάμωσις», που ο ίδιος δεν είχε δημοσιεύσει όσο ζούσε, αλλά το κρατούσε στο αρχείο του. «Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου (πολιτική) όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις», σε μια παράφραση άλλων στίχων του μεγάλου αυτού ποιητή.
Σε καιρούς επικείμενων αλλαγών και όχι λίγων εξεγέρσεων, η ζωντανή κουλτούρα είναι εδώ. Εδώ όπου χτίζεται μια καινούρια ζωή, κάτω από τον βελβεντινό και γλυκό ουρανό της δίκαιης αξιοπρεπούς οργής.
Το όνειρο δεν μπορεί κανείς να μας το στερήσει. Κι αν το παλέψουμε σωστά, τίποτα δεν είναι αδύνατον… Μπορεί και να το κάνουμε πραγματικότητα. Έστω και μέσα στη ζώνη του λυκόφωτος.
Είναι ένας δρόμος μακρύς, άλλοτε δύσκολος και σκοτεινός κι άλλοτε υπέροχα απλός και φωτεινός. Εξάλλου, χωρίς κίνδυνο δεν υπάρχει επιτυχία. Κάτι ήξεραν ο Προμηθέας και ο Οδυσσέας… Να είστε όμως σίγουροι ότι η διαδρομή αξίζει τον κόπο. Θα τα καταφέρουμε.
Όπως λέει και μια κινέζικη παροιμία: «Το ταξίδι ενός εκατομμυρίου χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα», και εμείς έχουμε κάνει ήδη χιλιάδες βήματα…
Κι αν αυτό σας φαίνεται λίγο θυμηθείτε και πάλι τον Καβάφη στο «Πρώτο σκαλί»: Eδώ που έφθασες λίγο δεν είναι, τόσο που έκαμες μεγάλη δόξα. Κι αυτό ακόμα το σκαλί το πρώτο πολύ από τον κόσμο τον κοινό απέχει. Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο πρέπει με το δικαίωμά σου να σαι πολίτης εις των ιδεών την πόλι!
Χρειάζεται, λοιπόν, αυτογνωσία και ανάταση. Δεν μας έφταιξε η έξοδος του Μεσολογγίου, εκείνη έγινε σωστά. Η φωνή που φώναξε «πίσω» έκανε τη ζημιά. Και αυτή η φωνή ακούγεται πάντα, κυρίως μέσα μας… Αλλά, εμείς, αυτή τη φωνή εδώ και μήνες την έχουμε ξεγράψει από το λεξιλόγιό μας, την έχουμε εξοβελίσει.
«Αξίζει φίλε να υπάρχεις για ένα όνειρο κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει». Ας ακολουθήσουμε το όνειρο, χωρίς φόβο αλλά με πάθος κι όπου μας βγάλει…
Είμαστε κάτι «ξεχαρβαλωμένες κιθάρες», που λέει και ο Καρυωτάκης. Είμαστε και δυνατοί, κάνουμε θαύματα κάποιες φορές. Όμως το ξέρουμε πια. Κι η γνώση αυτή είναι ο θησαυρός μας. Ας την αξιοποιήσουμε.
«Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν». Το απόφθεγμα του «σκοτεινού» φιλοσόφου Ηράκλειτου αποτελεί για αιώνες τη συμπυκνωμένη έκφραση της δύναμης που κινεί τον κόσμο: της αλλαγής. Όλα αλλάζουν και εξελίσσονται. Ακόμη και τα ποτάμια, έστω κι αν ισχυριζόμαστε με βεβαιότητα πως «δεν γυρίζουν πίσω». Μια αλλαγή ροής οραματιζόμαστε και εμείς…
Φίλες και φίλοι, οι μέρες έχουν μνήμη…
Το παραμύθι δεν τελειώνει, άμα δεν το τελειώσουμε εμείς. Η ιστορία είναι πάντα εδώ, γεμάτη χρόνο και ρωγμές, γεμάτη μέρες και αλήθειες. «Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή», λέει ένα από τα συνθήματα των ημερών τούτων. Και πόση συνάφεια έχει η ανυπακοή με το παραμύθι: δύο λέξεις που φέρνουν στα χείλη χαμόγελο, λέξεις τής παιδικής μας ηλικίας που κουβαλάμε μαζί μας όσο μεγαλώνουμε. Και είναι αυτές που μπορεί να μας κρατήσουν ζωντανούς και όχι η έλλειψη ρυτίδων από το μέτωπο και ρωγμών από το χρόνο. Είναι μέρες, λοιπόν, να μάθουμε να μιλάμε και να βγάζουμε αυθάδικα τη γλώσσα. Είναι μέρες παράξενες, θαυμάσιες μέρες / έτσι μπράβο να σ’ ακούω να μιλάς / Μέρες παράξενες, θαυμάσιες μέρες / Τι ωραίο να κλαις και να γελάς. Είναι μέρες που το γέλιο μπορεί να γίνεται κλάμα και το κλάμα, οργή. Είναι μέρες που η οργή ξεχειλίζει, αλλά δεν έχει όνειρο για να κρυφτεί. Είναι μέρες που τα όνειρά μας θα χωράνε και δεν θα κρύβουν την οργή μας. Είναι μέρες που θα μιλάμε και δεν θα αφήνουμε μόνο τους άλλους να μιλούν. Είναι μέρες που ο φόβος καραδοκεί να πνίξει τη μιλιά μας.
Είναι όμως παράλληλα και μέρες μνήμης για μας και, αντί να ευχηθούμε γενικά και αόριστα περί παγκόσμιας ειρήνης, τερματισμού του πυρηνικού εφιάλτη και εξάλειψης του πόνου και της δυστυχίας από τον κόσμο, ας κάνουμε κάτι καλύτερο. Ας ονειρευτούμε από την αρχή το παραμύθι. Το δικό μας παραμύθι. Χωρίς ευχές. Ας είναι το όνειρο εκείνο που θα χωρέσει όλος ο κόσμος. Είμαστε σίγουροι ότι στα όνειρα χωράει ο κόσμος όλος. Το όνειρο είναι πιο δυνατό από την ευχή. Επειδή κάποιες φορές γεμίζουμε ανυπακοή για να το κάνουμε πραγματικότητα. Όπως τα παιδιά, για να φτάσουν στο τέλος του παραμυθιού. Και τότε οι ζωές μας γεμίζουν φωτιά. Και αποκτούν την λάμψη των ματιών μας…
We will be victorious
Τσιουκαρδάνης Νίκος
Πολίτης
1Δημήτρης Θ. Τσάτσος
2 Μάρθα Νούσμπαουμ (φιλόσοφος)
3 Μανόλης Αναγνωστάκης
4 Τασούνκα Γουίτκο (ηγέτης των ινδιάνων Λακότα της Αμερικής)
5 Μάργκαρετ Μιντ (ανθρωπολόγος)