Οι διαφορετικές γλώσσες του σχολικού απολογισμού

Πηγή:giaenadiaforetikosxoleio.wordpress.com

Κλείσιμο του σχολικού έτους και ως συνήθως είναι η ώρα των απολογισμών. Απολογισμό ζητούν οι σύμβουλοι για να δημιουργηθεί κουλτούρα προγραμματισμού και απολογισμού στη σχολική μονάδα. Απολογισμό ζητάει και το Υπουργείο με αφορμή τον εξορθολογισμό της ύλης που ξεκίνησε φέτος. Στις συνελεύσεις των Συλλόγων στο τέλος της χρονιάς οι παρατάξεις των εκπαιδευτικών κάνουν τους δικούς τους απολογισμούς για το πόσες θέσεις εκπαιδευτικών χάθηκαν με την κατάργηση του ολοήμερου και τις συνέπειες του τέταρτου μνημονίου στην εκπαίδευση. Κάνοντας τους δικούς τους απολογισμούς οι ενώσεις ειδικοτήτων (εικαστικών, μουσικών, θεατρολόγων)  διεκδικούν να ξεκινήσουν με καλύτερους όρους την επόμενη χρονιά (αύξηση των θέσεων τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση). Οι αναπληρωτές όλων των ειδικοτήτων, που έχουν γίνει σχεδόν μόνιμοι (κάποιοι προσλαμβάνονται ως αναπληρωτές για πάνω από δεκαετία, αλλά δεν φαίνεται στον ορίζοντα διορισμός) προσπαθούν να φέρουν το ζήτημα στο προσκήνιο, να εμποδίσουν την μετατροπή του καθεστώτος του αναπληρωτή σε μόνιμη συνθήκη της ζωής τους.

Όλα τα παραπάνω λέγονται τις περισσότερες φορές με μια αφηρημένη απρόσωπη γλώσσα, που εστιάζει στις λειτουργίες της εκπαίδευσης ή στο εργασιακό καθεστώς συγκεκριμένων ομάδων εκπαιδευτικών. Τη γλώσσα αυτή τη συναντάμε στα επίσημα κείμενα της σχολικής μονάδας, στις ανακοινώσεις παρατάξεων, στα κείμενα που αναρτούν διάφορες ενώσεις και άτομα στα εκπαιδευτικά site.

Όμως το σκηνικό αλλάζει όταν οι εκπαιδευτικοί μιλάνε μεταξύ τους για το τι έμεινε από αυτήν την χρονιά. Τότε οι αφηγήσεις επικεντρώνονται σε στιγμές, σε συγκεκριμένα γεγονότα, σε περιστατικά με μαθητές, με γονείς, με συναδέλφους. Σε στιγμές που σε έκαναν να νιώθεις περήφανος που έγινες εκπαιδευτικός, σε καταστάσεις που νιώθεις ότι όλα είναι μάταια, σε στιγμές που θέλεις να ξαναζήσεις, στις μέρες που γυρνάς στο σπίτι εξουθενωμένος κτλ.

Ειδικά φέτος τα θέματα γύρω από τα οποία περιστρέφονται οι αφηγήσεις των εκπαιδευτικών είναι τα παρακάτω:

1)Το πρώτο που θα ακούσεις είναι η εξάντληση – εξουθένωση από την ανάθεση του ολοήμερου προγράμματος σε εκπαιδευτικούς του πρωινού προγράμματος (δεν υπάρχει πια ξεχωριστός δάσκαλος για το ολοήμερο). Το σερί των ωρών από τις 10-4, η αδυναμία να οργανώσεις ένα σταθερό πρόγραμμα (κάθε μέρα και άλλος εκπαιδευτικός ) η ανάγκη να ετοιμάσεις τα μαθήματα της επόμενης μέρας έκαναν τη μέρα που είχες το ολοήμερο τη χειρότερη, τη πιο κουραστική μέρα της εβδομάδας.

2)Το δεύτερο σημείο ήταν η παρουσία σχεδόν σε όλα τα πολυθέσια σχολεία (τετραθέσια και άνω) εκπαιδευτικών ειδικοτήτων (θεατρολόγοι, μουσικοί, πληροφορικοί). Η παρουσία τους ήταν για πολλούς δίκοπο μαχαίρι. Από τη μία η συνεργασία μαζί τους μεταμόρφωσε γιορτές και εκδηλώσεις, βοήθησε να αντιμετωπιστούν προβλήματα συμπεριφοράς, έδωσαν ευκαιρίες για να εκδηλωθούν κρυμμένες δυνατότητες μαθητών, βελτίωσαν τις υποδομές των σχολείων (οι πληροφορικοί έλυσαν σε πολλές περιπτώσεις προβλήματα των υπολογιστών και των εργαστηρίων).

Από την άλλη ο δάσκαλος έχασε τις ώρες που μπορούσε να διαμορφώσει μια άλλη παιδαγωγική σχέση με τους μαθητές, πέρα αυτής της καθημερινής εξέταση παράδοση εμπέδωση. Η διδασκαλία έχασε το χρόνο που είχε για συζήτηση διερεύνηση θεμάτων χωρίς την πίεση του χρόνου. (πιο αναλυτικά για το ΕΑΕΠ)

3)Ένα θέμα που παρόλο που υπήρχε και τα προηγούμενα χρόνια φέτος εκδηλώθηκε με μεγαλύτερη ένταση ήταν οι “επιθέσεις” γονιών εναντίον εκπαιδευτικών. Το είδος της επίθεσης είχε μεγάλη ποικιλία: φραστικοί διαπληκτισμοί, αναφορές, μηνύσεις, δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο. Πέρα από το βάσιμο ή αβάσιμο των ισχυρισμών, το ότι τα θέματα αυτά δεν λύνονται εντός του σχολείου, δείχνει ότι οι γονείς δεν έρχονται για να ακούσουν αλλά για να επιβάλλουν την άποψη τους. Η δράση έχει αντίδραση. Οι δάσκαλοι οχυρώνονται στην τάξη και στα προβλεπόμενα, φροντίζουν να ξεφορτωθούν το τμήμα που έχει τα προβλήματα αναζητώντας άλλη τάξη ή άλλο σχολείο.

4)Και βέβαια υπάρχει πάντα το ζήτημα της ύλης. Που φτάνεις; Σε ποιο κεφάλαιο; Οι αντιφατικές απαιτήσεις των γονιών (δίνεις λίγες φωτοτυπίες, δίνεις πολλές δεν έχουν χρόνο να παίξουν) η δυσκολία να συντονίσεις μαθητές με τελείως διαφορετικές δυνατότητες και υποστήριξη από το σπίτι κτλ.

Συνοψίζοντας βλέπουμε να υπάρχουν δύο γλώσσες από την σκοπιά των εκπαιδευτικών που χρησιμοποιούνται όταν κάνουμε απολογισμούς ή μιλάμε για το σχολείο γενικότερα.Η μία αφηρημένη και απρόσωπη εστιάζει στα δικαιώματα, στις κατακτήσεις, στην εργασιακή προοπτική συγκεκριμένων κομματιών εκπαιδευτικών. Η άλλη πολύ πιο προσωπική μιλάει με ιστορίες. Αναφέρεται σε γεγονότα και σε συγκρούσεις. Εστιάζει στον αντίκτυπο της εκπαιδευτικής πολιτικής στην καθημερινή ζωή των εκπαιδευτικών.

Οι ιστορίες αυτές εμφανίζουν το εξής παράδοξο. Ενώ η αφετηρία των ζητημάτων στα οποία οι ιστορίες αυτές επικεντρώνονται είναι κοινή (ζητήματα αναλυτικού προγράμματος, συμπεριφορές παιδιών και γονέων, ζητήματα χρηματοδότησης) ο καθένας την βιώνει μόνος του. Εκλαμβάνει τα συγκεκριμένα ζητήματα ως ατομικό πρόβλημα, ως προσωπική περιπέτεια ή ως κακοτυχία. Αυτή η εξατομίκευση των εκπαιδευτικών ζητημάτων κάνει αδύνατη τη συλλογική συνάντησή μας για την αντιμετώπισή τους. Είναι πολύ πιο ορατό να αλλάξεις σχολείο παρά να συνεργαστείς με συναδέλφους για να αντιμετωπίσεις ένα γονιό που μονίμως δημιουργεί πρόβλημα. Ο καθένας βιώνει μόνος του τα καλά και τα κακά που του έτυχαν.

Ίσως πάνω σ’ αυτή την απομόνωση των εκπαιδευτικών πατάει και η λογική της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Ο καθένας μόνος του πρέπει να αποδείξει την αξία του εναντίον των άλλων, να αποδείξει ότι είναι πολύ πιο ικανός να διαχειριστεί τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι.

Είναι επιτακτική ανάγκη να υπερβούμε αυτήν την εξατομικευμένη κατανόηση των συλλογικών μας προβλημάτων. Μάλλον χρειαζόμαστε μια καινούρια γλώσσα για την εκπαίδευση, που θα ξεκινάει από αυτό που ζούμε κάθε μέρα και θα προσπαθεί να διεκδικήσει συλλογικά ένα διαφορετικό πλαίσιο για την επίλυση των κοινών μας προβλημάτων.