Στον Βελβεντό αξίζει να «μείνεις»

Της  Λίνας Γιάνναρου, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Και μας το ’λεγε ο Ντίνος Κιούσης, ο παλιός συνάδελφος και δεινός ταξιδευτής: «Μόνο αν πας στο Βελβεντό θα καταλάβεις τι σημαίνει φιλοξενία». Το είχαμε στον νου μας καθώς περνούσαμε στις αρχές Αυγούστου την εντυπωσιακή υψηλή γέφυρα Σερβίων που διασχίζει τη λίμνη Πολυφύτου, τη λίμνη που δημιουργήθηκε από τη ΔΕΗ πριν από 40 χρόνια με φράγμα στον Αλιάκμονα και προέκυψε τόσο πλούσια σε χάρες που λες και έχει βαλθεί να απορροφήσει τους κραδασμούς των ατμοηλεκτρικών μονάδων του νομού, ανηφορίζοντας προς τον όμορφο Βελβεντό στους πρόποδες των Πιερίων. Αφορμή για την επίσκεψή μας η καθιερωμένη καλοκαιρινή γιορτή ροδάκινου (5-7/8), τότε που το χωριό –η κωμόπολη, για να ακριβολογούμε, 3.500 οι κάτοικοι– γιορτάζει μια ακόμη χρονιά καλής παραγωγής, κερνώντας το προϊόν που την κάνει να ξεχωρίζει και από το οποίο εν πολλοίς ζει.

Και ήταν πράγματι πολύ θερμή η υποδοχή και η φιλοξενία, αλλά, όπως συχνά συμβαίνει, ήταν σε μια κρίση, σε μια αναπάντεχη αναποδιά, που καταλάβαμε τι ακριβώς εννοούσε ο Κιούσης. Οταν την Κυριακή, ημέρα της αναχώρησής μας, το αυτοκίνητό μας χάλασε, πήρε μπρος αυτόματα ένας άλλος μηχανισμός. Ο Μάρκος τηλεφώνησε στον Γιώργο που έχει το συνεργείο, «είναι φίλος και έξοχος μάστορας». Ο Γιώργος άνοιξε το μαγαζί κυριακάτικα, «χρειαζόμαστε ανταλλακτικό από Κοζάνη, μην ανησυχείτε, αύριο πρωί πρωί θα είστε έτοιμοι». Ο Λάκης άνοιξε το σπίτι του, «εδώ θα μείνετε απόψε, δεν το συζητάμε». Η Τζένη έβαλε την κατσαρόλα στη φωτιά, «ναι, αλλά δεν τρώτε και θα σας μαλώσω». Ο Βασίλης μάς έδωσε το βράδυ ραντεβού στην ταβέρνα του, «σας περιμένω, ένα τσιπουράκι όλα τα φτιάχνει», εννοώντας φυσικά τσίπουρο με γλυκάνισο, όπως το κάνουν στην περιοχή, απόσταγμα που όντως φτιάχνει ακόμα και αυτά που δεν ήξερες για χαλασμένα. Η έξτρα αυτή μέρα στον Βελβεντό, η μέρα που δεν είχαμε υπολογίσει, ήταν τελικά και η πλέον αποκαλυπτική.

Φεύγοντας απορείς πώς μια περιοχή τόσο πλούσια σε ανθρώπους και φυσικά κάλλη πασχίζει ακόμα να τοποθετηθεί στον τουριστικό χάρτη. «Δυστυχώς ο κόσμος έχει συνδέσει όλη την Κοζάνη με τη ΔΕΗ», σχολιάζουν οι κάτοικοι, με τους παλαιότερους να θυμούνται ακόμα την εποχή που αναφέροντας τον τόπο καταγωγής τους προκαλούσαν τον θαυμασμό. «Σήμερα όταν ακούνε Βελβεντό μάς ρωτάνε εάν έχουμε καμιά γιάφκα», λένε χαριτολογώντας, αναφερόμενοι στην περίφημη ληστεία τράπεζας από τους «Πυρήνες».

Στην πραγματικότητα, η ζωή κυλάει ήρεμα και απλά στο Βελβεντό, με τους κατοίκους του, γνωστούς για την εργατικότητά τους, στα χωράφια από το πρωί, τα αμπέλια ή τους ροδακινώνες, να ανταμώνουν στην πλατεία το μεσημέρι για τον μεζέ και το τσιπουράκι, να ξεκουράζονται το μεσημέρι για να ξαναβγούν για δουλειά το απόγευμα. Συμβαίνει και ένα παράδοξο εδώ: Ουδείς επιθυμεί να βρει κακό την κατσίκα του γείτονα. «Αν κάποιος βγάζει καλό ροδάκινο, ο δίπλα θα προσπαθήσει να βγάλει ακόμα καλύτερο. Οι νοικοκυρές ανταγωνίζονται στην καθαριότητα, γι’ αυτό δεν βλέπεις σκουπιδάκι κάτω στον δρόμο, πουθενά. Η μια ταβέρνα προσπαθεί να ξεπεράσει την άλλη σε ποιότητα. Αυτό μας έφτασε ψηλά», λέει ο κ. Μάρκος Κώστας, εκ των «σοφών γερόντων» του Βελβεντού, που έφυγε μικρός να βρει την τύχη του στην Αυστραλία και επέστρεψε τώρα μετά τη σύνταξη στο χωριό και στην παλιά παρέα. Τα καλοκαιρινά βράδια συναντιούνται όλοι μαζί και πιάνουν το τραγούδι. Στα μεγάλα κέφια σηκώνονται και για κανένα βαλσάκι.

Δωρεές ομογένειας

Ο Βελβεντός και τα γύρω χωριά έστησαν τη δική τους παροικία σε Αμερικές και Αυστραλίες, με τους μετανάστες τους να μην ξεχνούν ποτέ τον τόπο τους. Πολλά τα έργα στην περιοχή που αποτελούν δωρεά της ομογένειας. Ο ίδιος ο κ. Κώστας χάρισε το πατρικό του στον δήμο, ένα παραδοσιακό χωριατόσπιτο της περιοχής που έχει σήμερα μετατραπεί σε λαογραφικό μουσείο, από τα πιο προσεγμένα που έχουμε επισκεφθεί ποτέ, στημένο με πολύ μεράκι.

Δύο οι συνεταιρισμοί ροδάκινων στον Βελβεντό, ο ΑΣΕΠΟΠ και ο «Δήμητρα», χωρίστηκαν τη δεκαετία του ’80 «για τα πολιτικά», όπως λακωνικά εξηγούν οι ντόπιοι, έγιναν ανταγωνιστές, «αλλά με την καλή έννοια». Είναι άλλωστε σύμμαχοι απέναντι στην επέλαση του ροδάκινου της Ισπανίας στις αγορές της Ευρώπης.

Δεν επαρκεί ο χώρος για να απαριθμήσουμε όσα αξίζει να επισκεφθεί ο ταξιδιώτης. Την ταβέρνα «Εν Βελβεντώ» και το «Μετόχι» για γιαπράκια, κατσίκι και άλλες νοστιμιές, τη λίμνη που τα τελευταία χρόνια έχει γεμίσει πεντανόστιμες καραβίδες που τώρα μαθαίνουν οι μάγειροι να τις προσφέρουν και οι πελάτες να τις παραγγέλνουν, το σκεπασμένο φαράγγι με τους καταρράκτες, το κάστρο πάνω από τα Σέρβια με τα οποία έχει συνενωθεί ο Βελβεντός μετά τον «Καλλικράτη», τα οινοποιεία του Καμκούτη, του Βογιατζή, του Ζανδέ, το παραμυθένιο χωριό Νεράιδα, το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4, το Καταφύγι, χωριό του Ζορμπά, το...